Page 3 - กากะเยีย ขั้นกะเยีย.....ผสานศิลป์ ถิ่นอีสาน
P. 3
กากะเยีย เป็นอุปกรณ์ส�าหรับวางเพื่ออ่าน
คัมภีร์ เป็นเสมือนโต๊ะอ่านใบลาน ท�าด้วยไม้ ๘ ชิ้น
ร้อยเป็นโครงไขว้กันด้วยเชือก สามารถกางออกและ
พับเก็บได้ง่าย สะดวกในการพกพา การออกแบบ
สอดคล้องกับวัฒนธรรมการนั่งบนพื้นเรือน ให้เอื้อ
ต่อการเล่าเรียนเขียนอ่าน เพราะสามารถเปิดหน้า
ลานวางบนกากะเยียให้แผ่นคัมภีร์อยู่สูงจากพื้น
โดยไม่ต้องประคองไว้ให้หนักมือ เป็นการถนอมรักษา
คัมภีร์ใบลานไปในตัว เพราะการถือใบลานนาน ๆ
เหงื่อและน�้ามันจากมือจะเป็นสาเหตุหนึ่งที่ท�าให้
ใบลานเสื่อมสภาพ ทั้งยังเป็นการแสดงออกถึง
ความเคารพโดยยกแผ่นลานให้สูง ไม่วางราบไปกับ
พื้นเรือน ในแถบอีสานพบกากะเยียที่มีฐานไขว้กัน
เหมือนโต๊ะพับ และตกแต่งด้วยศิลปะกลุ่มวัฒนธรรม
ในอดีตพระภิกษุน�าความรู้ที่จารจารึกไว้ใน
คัมภีร์ใบลานมาอบรมสั่งสอนกุลบุตร ลาวชาวอีสาน
อุปกรณ์วางคัมภีร์ใบลานอีกประเภทหนึ่งที่พบ
ในถิ่นอีสาน บางต�าราเรียก ขั้นกะเยียแบบขั้นบันได
มีลักษณะคล้ายแผงขั้นบันได ใช้จัดเก็บวางคัมภีร์
เพื่อเตรียมใช้งาน ไม่ใช่เพื่อการอ่าน โดยห่อผ้าหรือ
กล่องคัมภีร์จะวางอยู่บนโครงสร้างไม้ที่ยื่นออกมา
รับน�้าหนัก มีจ�านวนขั้นเป็นเลขคี่ ซึ่งเชื่อมโยงกับ
การสร้างบันไดตามคติโบราณว่า เลขคู่บันไดผี เลขคี่
บันไดคน ขั้นกะเยียแบบขั้นบันไดวางคัมภีร์ได้
๓-๙ มัด และมีการแกะสลักลวดลายหรือประดับ
ด้วยกระจกสีเพื่อตกแต่งส่วนยอดและส่วนฐาน
เพื่อความงดงาม
กากะเยียพุทธหัตถศิลป์ของอุบลราชธานี โครงสร้างส่วนขาไขว้กันเหมือนโต๊ะพับ
ด้านล่างสลักลายกลีบบัว ส่วนโค้งด้านบนรองรับคัมภีร์ใบลาน อายุราวต้นพุทธศตวรรษที่ ๒๕
70
อยู่ในบุญ กรกฎาคม ๒๕๕๗
70 อยู่ในบุญ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๘ กรกฎาคม ๒๕๕๗ อยู่ในบุญ 71
70
